Jedną z metod ustalenia ojcostwa jest wykonanie badania DNA. Ustalenie ojcostwa jest konieczne, gdy ojciec dziecka nie przyznaje się do dziecka lub nie chce przyjąć odpowiedzialności za swoje potomstwo. Co wówczas może zrobić matka dziecka i jakie działania prawne może podjąć, by uzyskać środki na utrzymanie dziecka? Mecenas Przemysław Wiaczkis wyjaśnia, jak ustalić ojcostwo. Kobieta zostaje z dzieckiem sama, przy czym ojciec dziecka nie przyznaje się do potomstwa. Jak rozwiązać problem z ustaleniem ojcostwa? Przemysław Wiaczkis*: Matka powinna wystąpić do sądu rejonowego właściwego dla swojego miejsca zamieszkania (wydział rodzinny i nieletnich) z wnioskiem o ustalenie ojcostwa. Do wniosku należy dołączyć zupełny odpis aktu urodzenia dziecka oraz wnioski dowodowe. Są one bardzo ważne, a mogą nimi być dane świadków, dokumenty. Co ważne, to na stronie wnoszącej o ustalenie ojcostwa leży obowiązek udowodnienia podnoszonych przez siebie okoliczności. Jeśli sąd uzna, że dowody są niewystarczające, wówczas może oddalić powództwo, zatem utrzymany zostanie dotychczasowy stan rzeczy. Wiarygodnym dowodem potwierdzającym ojcostwo wydaje się badanie DNA. W jakich okolicznościach się je przeprowadza? Sąd może zlecić wykonanie badania DNA, by wykluczyć lub potwierdzić ojcostwo pozwanego. Badanie odbywa się wówczas w laboratorium, które posiada atest Polskiego Towarzystwa Medycyny Sądowej i Kryminologii na badania DNA. Biorą w nim udział: domniemany ojciec, matka i dziecko, a pobranie materiału do badania odbywa się w obecności biegłego sądowego. Dzięki temu wynik badania jest wiarygodny. Zgodę na pobranie materiału od dziecka musi wyrazić jego przedstawiciel ustawowy, którym najczęściej jest matka. Gdy odmówi ona udzielenia takiej zgody lub będzie utrudniać postanowienie sądu w tym zakresie, wówczas sąd będzie musiał ocenić, jakie znaczenie nadać tego typu odmowie. Materiał do badania DNA może zostać pobrany już dzień po narodzinach dziecka. Na czym polega dowód z grupowego badania krwi? Przede wszystkim wynik tego badania pozwala uzasadnić, że wskazany mężczyzna nie może być ojcem dziecka. O wyłączeniu ojcostwa świadczą bowiem niektóre cechy krwi. W przypadku uzyskania negatywnej opinii, która jest nota bene dowodem pewnym, sąd zleca najczęściej powtórzenie badania. Co ważne, osoba, od której krew ma zostać pobrana, musi wyrazić na to zgodę. Odmowie sąd będzie się starał nadać odpowiednie znaczenie. >> 500 zł na dziecko, becikowe i inne przywileje, na jakie mogą liczyć samotne matki Czy o ustalenie ojcostwa można wystąpić, jeśli kobieta pozostaje w małżeństwie? Domniemywa się, że ojcem dziecka jest mąż matki, zarówno gdy małżeństwo nadal trwa, jak i sytuacji, gdy dziecko urodziło się w okresie do 300 dni od ustania małżeństwa. Jeśli jednak mąż utrzymuje, że nie jest ojcem dziecka swojej żony, musi złożyć do sądu pozew o zaprzeczenie ojcostwa. I dopiero wówczas faktyczny ojciec dziecka może formalnie uznać dziecko lub też można wystąpić do sądu z pozwem o ustalenie ojcostwa. Kto najczęściej wytacza powództwo o ustalenie ojcostwa? W zdecydowanej większości przypadków robi to matka, choć ma do tego prawo również domniemany ojciec dziecka, dziecko, a także prokurator. >> Czy można ustalić ojcostwo jeszcze w czasie ciąży? >> Kto ponosi koszty sądowe związane z ustaleniem ojcostwa? Ze względu na specyfikę sprawy mamy tutaj do czynienia z ustawowym zwolnieniem od kosztów sądowych. Jeśli jednak pozywający przegra proces, wówczas może zostać obciążony kosztami poniesionymi przez pozwanego, np. z tytułu wynagrodzenia adwokata. Czy w sprawie o ustalenie ojcostwa można domagać się również innych roszczeń, np. alimentów? W pierwszej kolejności sąd musi ustalić, czy pozwany jest biologicznym ojcem dziecka, dopiero wówczas będzie mógł uwzględnić pozostałe roszczenia. Należą do nich: żądanie zasądzenia alimentów na dziecko, ustalenie zakresu władzy rodzicielskiej czy też żądanie poniesienia kosztów związanych z ciążą i porodem. * Przemysław Wiaczkis – adwokat z wieloletnią praktyką zawodową, absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Prowadzi prywatną kancelarię adwokacką w Szczecinie ( >> Jak sprawdzić, czy dziecko jest moje? >>
Pakiet Pewna Mama – test na ojcostwo w ciąży z krwi + badanie prenatalne dziecka. W pakiecie Pewna Mama wykonasz badania, dzięki którym ustalisz biologiczne ojcostwo w ciąży oraz sprawdzisz stan zdrowia dziecka! Metoda badania jest identyczna jak w przypadku testu na ojcostwo od 8 tygodnia ciąży. Czym się więc różnią oba badania? Sprawdź też: Czy do badania ojcostwa muszę pobierać krew?Grupa krwi dziecka, a badanie ojcostwaNiepewne ojcostwo jest dylematem, z którym ludzie borykają się nie od dziś. Aby móc rozwiać wątpliwości, czy dany mężczyzna jest biologicznym ojcem danego dziecka, sądy korzystały z metod, które w danym okresie były próbowali sobie radzić wprowadzając przede wszystkim domniemanie, obowiązujące z resztą do dziś, iż „tożsamość matki jest zawsze pewna, nawet jeśli potomstwo jest pozamałżeńskie; ojcem zaś jest ten, z kim matka pozostaje w związku małżeńskim” (kodeks Justyniania ok. 534 r. Jednak jest to rozwiązanie jedynie o charakterze prawnym, nie wyjaśniające biologicznego pochodzenia problem przetrwał w zasadzie do czasów współczesnych, kiedy to w końcu z pomocą przyszła molekularna analiza DNA, która niemalże ze 100% pewnością potwierdza lub wyklucza 1921 roku do lat 90-tych XX wiekuAczkolwiek zanim ustalenie i porównywanie profili genetycznych na podstawie markerów STR stało się „złotym standardem” w dochodzeniu spornego ojcostwa, jako pierwszą metodę laboratoryjną stosowano analizę serologiczną, czyli ustalanie pokrewieństwa poprzez oznaczanie i porównanie grupy krwi ojca, matki i dziecka. Potencjał tej metody trwał od 1921 roku do lat 90-tych XX wieku, do momentu wprowadzenia wspomnianej analizy tzw. krótkich powtórzeń tandemowych STR (ang. Short Tandem Repeats). O tym, dlaczego w dzisiejszych czasach aktualnie przestarzała i niedokładna analiza grup krwi rodziców i dziecka nie jest najlepszą metodą na ustalanie ojcostwa dowiecie się czytając dalszą część tego 1901 roku Karl Landsteiner odkrył grupy krwi układu AB0, który nie tylko stał się podstawą serologii i transfuzjologii, ale także dał początek pierwszym metodom dochodzenia lat później Ludwik Hirschweld i Emil von Dungern opracowali prawa dziedziczenia grup krwi A, B, AB, 0 oraz układu Rh. Wykorzystując swoje osiągnięcia jako pierwsi rozstrzygali kwestie spornego Polsce pierwsze badanie serologiczne przeprowadzono dla sądu Krakowskiego w 1926 roku, ale dopiero w 1959 roku Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej we współpracy z Ministerstwem Sprawiedliwości ogłosiło wytyczne dotyczące obowiązkowych badań sądowych w sprawach o ustalenie ojcostwa. Instrukcja uwzględniała sposób dziedziczenia oraz interpretację wyników trzech układów grupowych krwi: AB0, MN oraz Rh,.O dziedziczeniu grupy krwiFakt, że grupę krwi dziedziczy się po rodzicach jest niepodważalny, aczkolwiek nie jest to cecha unikalna dla człowieka. Dlaczego? Warto w tym momencie sobie uświadomić, że grupa krwi to układ specyficznych antygenów znajdujących się na krwinkach czerwonych, inaczej erytrocytach. W najlepiej poznanym układzie AB0 mamy do dyspozycji tylko 4 grupy: A, B, AB lub 0. W układzie Rh natomiast istnieją dwie możliwości albo dziecko odziedziczy antygen D po rodzicach, albo nie. W związku z tym, taką samą grupę krwi posiadają miliony ludzi na całym opiniach wydawanych na podstawie badań serologicznych sugerowano się zasadami, które do dzisiejszego dnia są aktualne, bowiem opierały się na podstawach genetyki klasycznej dziedziczenia grup krwi układów AB0 i Rh przedstawionych w poniższych tabelach.*Genetyka klasyczna: dziedziczenie grup krwi układów AB0 i RhZestawienie uwzględnia wszystkie warianty genotypów (alleli genu kodującego grupy krwi) i fenotypów (klinicznych grup krwi) jakie mogą wystąpić u matki, ojca i dziecka w układzie AB0. Kolorami wyróżniono allele genu kodującego grupy krwi, aby dokładniej zobrazować możliwość odziedziczenia danego allelu po rodzicu. O ile dla biologa, czy genetyka zawartość tabeli jest zrozumiała, to osoby mniej znające temat mogą „pogubić się” w interpretowaniu w różnych źródłach informacji, takich jak np. internet znajdziemy uproszczone wersje tabel dziedziczenia grup krwi w układzie AB0 i Rh, takie jak te przedstawione poniżej: *Uproszczona wersja: dziedziczenie grup krwi układów AB0 i RhNatomiast z lekcji genetyki powinniśmy pamiętać, że dziedziczenie grup krwi odbywa się zgodnie z prawami Mendla, aczkolwiek jest o tyle szczególne, że wszystkie allele układu AB0 są równo cenne. Jest to bardzo ważna zasada, która daje możliwość odziedziczenia przez dziecko jednego ze wszystkich wariantów grup krwi A, B, AB lub 0, w sytuacji, kiedy jeden rodzic ma grupę krwi A, a drugi zaś B. W przypadku układu Rh, jeden allel ma charakter dominujący i jego odziedziczenie będzie klasyfikowało dziecko jako „Rh dodatnie”, drugi zaś allel jest niemym i nie koduje czynnika Rh, przez co jego oznaczenie u dziecka będzie ujemne. Ze względu na allel niemy może wystąpić przypadek, w którym oboje rodziców mają układ Rh+, a ich dziecko będzie prezentowało układ Rh- i nie jest to nic niezgodnego z przyjętymi prawami, aczkolwiek wprowadza człowieka w zastanowienie. W prawdzie, dzięki tej wiedzy mamy możliwość wstępnego oszacowania grupy krwi potomstwa, ale nie potwierdzimy jej bez badań w laboratorium analitycznym. Co więcej, do 2 roku życia dziecka kształtuje się „ostateczna wersja” grupy krwi, także wcześniejsze jej oznaczanie nie ma większego znaczenia, a laboratoria mogą popełniać duże błędy podczas analiz. I wydawać by się mogło, że przy znajomości grupy krwi ojca, dziecka i matki podstawimy dane w odpowiednie miejsce w tabeli i otrzymamy wynik, który da nam odpowiedź na pytanie, czy domniemamy ojciec jest ojcem, czy nie… Niestety w praktyce jest to dużo bardziej metody ustalenia ojcostwa na podstawie grupy krwiBadania serologiczne układów AB0 i Rh pozwalają jedynie na wstępne wykluczenie ojcostwa, natomiast nie było i nie ma możliwości potwierdzenia ojcostwa na podstawie grupy krwi. Wykluczenie ojcostwa możemy rozpatrywać jedynie w dwóch przypadkach: jeżeli żaden z dwóch alleli danego genu kodującego grupę krwi występujących u domniemanego ojca nie występuje u dziecka lub u dziecka występuje allel nieobecny ani u matki dziecka, ani u domniemanego ojca. Sytuacja ta powodowała, że co siódmy domniemamy ojciec nie był wykluczany na podstawie badań serologicznych i w opiniach z dawnych lat możemy znaleźć zapiski, że „ojcem dziecka może być każdy mężczyzna o takich cechach krwi, jakie posiada domniemany ojciec (…)”.Wraz z postępem w nauce rozszerzano zakres badań o oznaczenia nowo odkrytych układów takich jak: Ss, P1, Kidd, Duffy, Kell, GPT, C3, czy HLA. Jednak nie stosowano tych analiz rutynowo, ponieważ technologia była droga oraz wykazywano trudności w dokładności wykonywania oznaczeń. Co więcej, dodatkowe i dokładniejsze badanie układu HLA nadal co 20 nie ojca jednoznacznie nie związku z powyższym, w momencie dochodzenia spornego ojcostwa na podstawie analizy DNA, która pozwala na uzyskanie potwierdzenia ojcostwa graniczącego z pewnością sądy zaczęły się wycofywać ze zlecania badań dzisiejszych czasach żaden wymiar sprawiedliwości nie wykluczyłby ojcostwa, a tym bardziej nie potwierdził na podstawie analiz grupy ojcostwa na podstawie analizy DNACechy indywidualnego, niepowtarzalnego materiału biologicznego, jakim jest DNA i obecne w jego strukturze markery STR pozwalają na precyzyjne zidentyfikowanie danej osoby i ze względu na ich dziedziczenie po rodzicach określenie relacji biologicznej jaka łączy bliskich prywatnej informacji wystarczy dostarczenie do laboratorium materiałów biologicznych, na których znajduje się DNA dziecka oraz domniemanego ojca, bez konieczności ustalania profilu genetycznego matki dziecka. Badanie wykonywane w doświadczonym i akredytowanym laboratorium zawsze zapewnia wynik, który wyklucza bądź potwierdza ojcostwo z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością. Zatem w sprawach, tak istotnych jak domniemanie ojcostwa korzystajmy z porad i usług laboratoriów, których metody oraz uzyskane wyniki dadzą nam jednoznaczną też: Czy do badania ojcostwa muszę pobierać krew?